Het voetbaljargon, een wereld van taal op zich

Voetballen kijken, bijna iedereen doet het. En sommigen van ons staan in het weekeinde zelf ook in een korte broek op het veld. In de loop der jaren is er een geheel eigen jargon ontstaan binnen de wereld die ‘voetballerij’ is gaan heten. Het heeft diverse woorden en uitdrukkingen opgeleverd. Leuk om dat eens nader te bestuderen.

Belangrijkste bijzaak
Het was Kees Jansma die voetbal omschreef als de belangrijkste bijzaak van het leven. Natuurlijk zijn er ook andere hobby’s, maar zelfs daarbij zit voetbal in het hart en hoofd. Bijvoorbeeld als op een avond, op 26 november 2013, de rockband Queens Of The Stone Age een geweldig concert geeft in de Ziggo Dome, maar enkele tientallen meters verderop Ajax het toen onverslaanbare FC Barcelona verslaat. Het kan fans zomaar gebeuren dat bij het kopen van tickets een dilemma ontstaat. Wordt het die wedstrijd, of ga ik naar Global-Tickets voor dat ene unieke concert?

Taalverrijking
Die belangrijkste bijzaak verrijkt de Nederlandse taal nog steeds. Zet een willekeurige analyse op tv aan, laat een voetbal-leek meeluisteren en diegene zal zich afvragen waarom vier man een ruit met de punt naar achteren op het veld zouden meesjouwen. “Dat is toch gevaarlijk?” Op de voorvoeten bewegen, hoog staan, Erik ten Hags restverdediging, de bus parkeren, drie punten in de tas hebben, een aanvaller in de achterzak, het zijn allemaal termen die niet-liefhebbers doen duizelen.

Buitenlandse invloeden
Een mooi Duits woord is een schwalbe, in het Nederlands fopduik genoemd, of gewoon Oscarwaardig theater. Latijns-Amerikaanse waterdragers hebben grinta en wanneer zij die bus parkeren heet het catenaccio. Clubs die bij Borussia Dortmund op bezoek gaan wacht een confrontatie met Die Gelbe Wand en de box-to-box-speler rent graag over het hele veld. Dennis Bergkamp wist ballen altijd subtiel over de keeper heen te ‘chippen’.

Ziekenhuisbal
Een ziekenhuisbal is een slechte pass, scorebordjournalistiek is een oordeel berustend op cijfers, hotseknotsebegoniavoetbal is een klassieker van trainer Bert Jacobs en duidt aan dat het spel niet van bijster hoog niveau is. Echte stofzuigers zoals Willy van de Kerkhof komen dan tot hun recht, al kan het zomaar een brilstand opleveren, eventueel veroorzaakt door het belabberde spel van de patatgeneratie. Degene die naast je op de bank zat mee te kijken, is al hoofdschuddend de kamer uitgelopen.

Johan Derksen Bingo
Of je moet hem een Johan Derksen-bingokaart in handen hebben geduwd. Een speler of trainer kan bij de besnorde analist een Mr. Big Star zijn, een notoire luchtfietser, een heel bruikbaar backje, een ijdeltuit waar een paard de hik van krijgt of een dorpsidioot die ‘er helemaal niks van begrepen heeft’. Collega Gijp beperkt zich graag tot ‘lekker man!’, maar spreekt ook over de Messi’s van deze wereld, een speler die op de brommer is of een schot dat ‘op P3 belandt’.

Leestip: Het 17e
Tot slot een mooie leestip. Schrijver Elvin Post doet in zijn boek Het 17e verslag van twee seizoenen amateurvoetbal in de kelderklasse en heeft al deze termen subtiel in het verhaal verwerkt. Het is bijzonder grappig om te lezen, en herkenbaar voor elke voetballiefhebber.